5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile bu Kanun kapsamında çıkarılan ikincil ve üçüncül düzey düzenlemelerle, kamu idarelerinde uluslararası kabul görmüş standartlarda bir İç Denetim Sisteminin kurulması öngörülmüştür.
Kamu mali yönetim ve kontrol sisteminin en önemli unsurlarından birisi olan İç Denetim, iç kontrolün etkinliğinde ve kaynakların etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasında, üst yönetime güvence ve danışmanlık hizmeti sağlanmasında önemli bir işlev üstlenmiştir.
İÇ DENETİM NEDİR?
5018 Sayılı Kanunda İç Denetim; “Kamu idaresinin çalışmalarına değer katmak ve geliştirmek için kaynakların ekonomiklik, etkililik verimlilik esaslarına göre yönetilip yönetilmediğini değerlendirmek rehberlik yapmak amacıyla yapılan bağımsız, nesnel güvence sağlama ve danışmanlık faaliyeti” şeklinde tanımlanmıştır.
İç Denetin bu faaliyetleri, idarelerin yönetim ve kontrol yapıları ile malî işlemlerinin risk yönetimi, yönetim ve kontrol süreçlerinin etkinliğini değerlendirmek ve geliştirmek yönünde sistematik, sürekli ve disiplinli bir yaklaşımla ve genel kabul görmüş standartlara uygun olarak gerçekleştirir.
İÇ DENETİMİN TEMEL BİLEŞENLERİ NELERDİR?
• Değer Katma
• Güvence Sağlama ve Danışmanlık
• Uluslararası Standartlara Uygunluk
• Bağımsızlık
• Risk Odaklı Denetim
• Meslek Ahlâk Kuralları
İÇ DENETİMİN GELENEKSEL DENETİMDEN FARKI NEDİR?
| Klasik Denetim |
İç Denetim |
| • Birey, olay ve işlem odaklı teftiş |
• Risk esaslı ve sistematik süreç denetimleri yapan |
| • Geçmişe - düne dönük, hata arayan |
• Geleceğe -yarına odaklı, değer katan |
| • Statükonun gözlemcisi |
• Sistem, uygunluk, mali, performans, bilgi teknolojileri denetimi |
| • Deneyimi/tecrübeyi önceleyen |
• Çağdaş denetim tekniklerini kullanan, teknoloji yoğun |
| • İnsanların eksik ve kusurlarına odaklanan |
• Sistemlerin hatalarını ve eksikliklerini gideren |
İÇ DENETİM TÜRLERİ NELERDİR?
Uygunluk denetimi: Kamu idarelerinin faaliyet ve işlemlerinin ilgili kanun, tüzük, yönetmelik ve diğer mevzuata uygunluğunun incelenmesidir.
Performans denetimi: Yönetimin bütün kademelerinde gerçekleştirilen faaliyet ve işlemlerin planlanması, uygulanması ve kontrolü aşamalarındaki etkililiğin, ekonomikliğin ve verimliliğin değerlendirilmesidir.
Mali denetim: Gelir, gider, varlık ve yükümlülüklere ilişkin hesap ve işlemlerin doğruluğunun; mali sistem ve tabloların güvenilirliğinin değerlendirilmesidir.
Bilgi teknolojileri denetimi: Denetlenen birimin elektronik bilgi sistemlerinin sürekliliğinin ve güvenilirliğinin değerlendirilmesidir.
Sistem denetimi: Denetlenen birimin faaliyetlerinin ve iç kontrol sisteminin; organizasyon yapısına katkı sağlayıcı bir yaklaşımla analiz edilmesi, eksikliklerinin tespit edilmesi, kalite ve uygunluğunun araştırılması, kaynakların ve uygulanan yöntemlerin yeterliliğinin ölçülmesi suretiyle değerlendirilmesidir.